Sağlık okuryazarlığı, bireylerin sağlıkla ilgili bilgiye erişme, anlama, yorumlama ve bu bilgiyi sağlıklı yaşam davranışlarına dönüştürme becerisi olarak tanımlanıyor. Bu beceri, özellikle düzenli check
- up, aşı olma ve doğru ilaç kullanımı gibi koruyucu sağlık uygulamalarını benimsemede kritik bir rol oynuyor.
- 19 pandemisinde, aşı ve salgın yönetimi hakkındaki doğru bilgiye ulaşmada hayati önem taşımıştır.
Koruyucu Sağlıkta Bilginin Gücü
Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) tanımına göre sağlık okuryazarlığı, "sağlıkta iyilik halini korumak ve geliştirmek için, bireylerin sağlık bilgisine erişim, bilgiyi anlama ve kullanma motivasyonlarını belirleyen bilişsel ve sosyal beceriler" olarak ifade ediliyor. Pratikte ise, bir kişiye tıbbi bir bilgi verildiğinde, bu bilgiyi anlaması, yorumlaması ve buna uygun davranış göstermesi anlamına geliyor. Örneğin, sağlık okuryazarlığı yüksek bir birey, gereksiz antibiyotik kullanımının zararlarını bilir ve sadece doktor önerisiyle kullanır.
Dijital Çağın Yeni Becerisi: Dijital Sağlık Okuryazarlığı
Teknolojik gelişmelerle birlikte sağlık bilgisine erişim şekli kökten değişirken, "dijital sağlık okuryazarlığı" kavramı ön plana çıkıyor. Bu kavram, bireylerin çevrimiçi ortamda sunulan sağlıkla ilgili bilgileri, hizmetleri ve uygulamaları doğru bulma, anlama, değerlendirme ve etkin bir şekilde kullanma yetkinliği olarak tanımlanıyor. Kronik hastalık yönetimi, ilaç uyumu ve sağlık izlemi gibi alanlarda bireyleri güçlendiren dijital sağlık okuryazarlığı, özellikle COVID
Bilgi Kirliliği ile Mücadelede Medya Okuryazarlığı
Sosyal medya ve internet, sağlık bilgisi edinmede en yaygın kaynaklar haline gelirken, bu ortamlardaki bilgi kirliliği, "medya sağlık okuryazarlığı" becerilerini zorunlu kılıyor. Medya sağlık okuryazarlığı, medyanın sağlık davranışları üzerindeki etkisini fark etme, içeriği eleştirel şekilde analiz etme ve sağlıkla ilgili harekete geçme becerilerini içeriyor. Yanlış bilgilendirme, bireylerin sağlıklarını olumsuz etkileyecek kararlar vermesine neden olabiliyor. Bu risklere karşı, bilgiyi çeşitli güvenilir kaynaklardan doğrulamak, doğrulanmamış içerikleri paylaşmamak ve kaynağın güvenilirliğini sorgulamak etkili çözüm yolları olarak öne çıkıyor.
Eğitim ve İletişim Araçları Belirleyici Rol Oynuyor
Sağlık okuryazarlığı düzeyi toplumdan topluma ve bireyden bireye değişiklik gösteriyor. Yapılan araştırmalar, eğitim düzeyi ve gelir seviyesi yükseldikçe sağlık okuryazarlığı düzeyinin de arttığını gösteriyor. Sağlık Bakanlığı araştırmasına göre, herhangi bir iletişim aracını (internet, TV, gazete vb.) sağlık bilgisi kaynağı olarak kullananlarda yetersiz sağlık okuryazarlığı sıklığı (%18.1), kullanmayanlara göre (%56.8) belirgin şekilde daha düşük. Akademik bir çalışmada ise, uyuşturucu tedavisi gören bireylerin %91'inin yetersiz sağlık okuryazarlığına sahip olduğu tespit edilirken, sağlık okuryazarlığı ile medya okuryazarlığı arasında anlamlı bir pozitif ilişki olduğu bulunmuştur.
Yorumlar
Yorum Yap