Gözden Kaçırmayın

Modern Yaşamın Sessiz Tehlikesi: Dikkat ErozyonuModern Yaşamın Sessiz Tehlikesi: Dikkat Erozyonu

Kronik koku kaybının (anosmi), Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkların motor ve bilişsel belirtilerinden yıllar önce ortaya çıkabilen önemli bir erken işaret olduğu bildiriliyor. Uzmanlar, bu "sessiz" belirtinin fark edilmesinin, hastalıkların ilerlemesini yavaşlatmada kritik bir fırsat sunabileceğini vurguluyor.


Beyindeki Erken Hasarın İşareti


Araştırmalara göre, koku alma sistemi (olfaktör bulb, traktus ve korteks), nörodejeneratif hastalıklarda patolojik süreçlerden en erken etkilenen bölgelerden biri. Alzheimer hastalığında, amiloid beta plakları ve tau protein birikimleri, koku sinirlerinde ve hafıza/duyguyla bağlantılı entorinal kortekste erken dönemde birikerek koku iletimini bozuyor. Parkinson hastalığında ise alfa

  • sinüklein proteini, motor belirtilerden önce olfaktör bulbus'ta birikerek koku nöronlarına zarar veriyor. Braak hipotezine göre patoloji, burundan beyne yayılan olfaktör yolla başlıyor.


    • Semptomlardan 5

  • 10 Yıl Önce Ortaya Çıkabiliyor


    • Kronik koku kaybının en çarpıcı yanı, tipik nörolojik belirtilerden çok önce baş göstermesi. Araştırmalar, bu kaybın Alzheimer veya Parkinson'un motor titreme, yavaşlık veya belirgin hafıza problemleri gibi belirtilerinden 5

  • 10 yıl önce ortaya çıkabildiğini gösteriyor. Örneğin, Parkinson hastalarının %70-90'ında motor semptomlar başlamadan önce koku alamama durumu görülüyor. Alzheimer'da ise koku testlerindeki bozulma, hafif bilişsel bozukluk (HBB) gelişimini öngörmede kullanılabiliyor.


    • Günlük Yaşamdaki Pratik Yansımaları


    Koku kaybı, kişinin günlük hayatında fark edilebilir değişikliklere yol açabiliyor. Yiyeceklerin tadını alamama, yemek keyfinin azalmasına, iştahsızlığa ve kilo kaybına neden olabiliyor. Gaz kaçağı, yanık kokusu veya bozulmuş gıdaları fark edememe gibi güvenlik riskleri doğurabiliyor. Anıların kokularla tetiklenememesi duygusal bağları zayıflatırken, kişisel hijyen kokularını algılayamama nedeniyle sosyal kaygı artabiliyor ve sosyal izolasyona sebep olabiliyor.


    Basit Koku Testleri ile Risk Değerlendirmesi


    Koku testleri (UPSIT, B

  • SIT gibi), basit, ucuz ve non-invazif tarama araçları olarak öne çıkıyor. Uzmanlar, özellikle belirli risk kombinasyonlarına dikkat çekiyor. Koku kaybının REM uykusu davranış bozukluğu ile birlikte görülmesi, %80'e varan Parkinson riski taşıyabileceğini gösteriyor. Benzer şekilde, koku kaybına hafif bilişsel bozukluğun eşlik etmesi, Alzheimer'a ilerleme riskini artırıyor. Burun tıkanıklığı olmadan gelişen, kalıcı koku kaybı durumlarının ise nörolojik nedenlere işaret edebileceği belirtiliyor.


    • Her Koku Kaybı Nörodejeneratif Hastalık Anlamına Gelmiyor


    Uzmanlar, her koku kaybının nörodejeneratif bir hastalığa işaret etmediğinin altını çiziyor. Kronik koku kaybının yaygın diğer nedenleri arasında üst solunum yolu enfeksiyonları (COVID

  • 19 dahil), sinüzit, alerji, burun polipleri, kafa travmaları ve multipl skleroz gibi diğer nörolojik hastalıklar yer alıyor. Bu nedenle, doğru tanı için bir sağlık kuruluşuna başvurmak büyük önem taşıyor.